صیغه موقت چیست؟ راهنمای جامع بر اساس قوانین ایران
صیغه موقت (نکاح موقت) یکی از مسائل مهم در حقوق خانواده و احکام شرعی است که در قوانین ایران نیز به آن پرداخته شده است. در این مقاله به طور جامع و با استفاده از مفاد قانونی ایران، به بررسی ابعاد مختلف صیغه موقت خواهیم پرداخت. این مقاله به گونه‌ای نوشته شده است که حتی کسانی که اطلاعات اولیه‌ای در این زمینه ندارند، بتوانند به راحتی از آن بهره‌برداری کنند. هدف این نوشته آگاه‌سازی دقیق و علمی خوانندگان در مورد صیغه موقت است.
ازدواج موقت یا صیغه موقت چیست؟
صیغه موقت، که به آن ازدواج موقت نیز گفته می‌شود، نوعی ازدواج است که برای مدت معین و به صورت موقت انجام می‌شود. در این نوع ازدواج، مدت زمان عقد مشخص شده و پس از پایان مدت، خودبه‌خود منحل می‌شود. این نوع ازدواج در دین اسلام به ویژه در مذهب شیعه مورد تایید قرار گرفته است و قوانین خاصی برای آن در نظر گرفته شده است.
تاریخچه و مبانی شرعی
صیغه در تاریخ اسلام و در متون دینی به طور مفصل ذکر شده است. این نوع ازدواج به عنوان یکی از راهکارهای دینی برای پاسخ به نیازهای اجتماعی و فردی در نظر گرفته شده است. مبانی شرعی آن در قرآن و سنت پیامبر اسلام و ائمه معصومین به وضوح توضیح داده شده است.
متن معمول صیغه موقت
“بسم الله الرحمن الرحیم، من [نام کامل مرد] به عقد موقت خود در می‌آورم [نام کامل زن] را به مدت [مدت زمان] با شرط [شرط‌های خاص] و قبول می‌کنم.”
این متن باید با حضور شاهدان و به صورت واضح و روشن بیان شود تا از اعتبار شرعی و قانونی برخوردار باشد.
قانون جدید صیغه موقت
با توجه به تغییرات اجتماعی و حقوقی، قوانین مربوط به صیغه نیز تحت تأثیر قرار گرفته است. در قوانین جدید، مسائل مربوط به حقوق و تعهدات طرفین در صیغه موقت به دقت مشخص شده است.
تغییرات اخیر
قوانین جدید به بررسی مسائل مانند حقوق مالی، نفقه، و وظایف طرفین در صیغه موقت پرداخته است. این تغییرات به منظور حفظ حقوق هر دو طرف و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی صورت گرفته است.
برای دریافت مشاوره تخصصی و راهنمایی‌های حقوقی در امور طلاق و مسائل مرتبط، بهترین راه حل مراجعه به وکیل طلاق متخصص است. وکیل طلاق با دانش کامل از قوانین خانواده، شما را در مسیر قانونی طلاق همراهی کرده و از حقوق شما به‌صورت کامل دفاع می‌کند. جهت آشنایی بیشتر و بهره‌مندی از خدمات حقوقی حرفه‌ای، به صفحه وکیل طلاق مراجعه کنید.
شرایط صیغه موقت برای مرد متاهل
مردان متاهل نیز می‌توانند صیغه موقت را به عنوان یک راهکار قانونی و شرعی انتخاب کنند. با این حال، برای انجام این کار، رعایت شرایط خاصی ضروری است.
شرایط ویژه
- رضایت همسر اول: در برخی موارد، لازم است که همسر اول از این اقدام آگاه باشد و رضایت او جلب شود.
- مدت زمان مشخص: مدت زمان صیغه باید به وضوح تعیین شود و به توافق طرفین برسد.
- حقوق و تعهدات: مرد متاهل باید به تمامی حقوق و تعهدات قانونی خود در قبال هر دو همسر توجه کند.
آیه صیغه موقت
آیه ۲۴ سوره نساء در قرآن کریم به موضوع صیغه موقت اشاره دارد. این آیه به وضوح به شرایط و مقررات مربوط به ازدواج موقت پرداخته و اصول کلی آن را توضیح می‌دهد.
متن آیه
“وَالْمُتَعَفِّفِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُتَعَفِّفَاتِ مِنَ الْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُحْصَنِینَ وَالْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ…”
خواندن صیغه موقت
خواندن صیغه باید با رعایت اصول شرعی و قانونی صورت گیرد. این عمل باید به صورت صحیح و با حضور شاهدان معتبر انجام شود.
نکات مهم
- حضور شاهدان: برای اعتبار صیغه موقت، حضور شاهدان معتبر ضروری است.
- بیان واضح: عبارات صیغه باید به وضوح و با توجه به اصول شرعی بیان شود.
نکاح موقت در قانون مدنی
اولین و مهمترین تفاوت نکاح دائم و موقت در تعیین مدت می باشد و ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی در این خصوص مقرر داشته که ازدواج زمانی موقت است که برای آن مدت معینی تعیین شده باشد.
براساس ماده ۱۰۷۶ قانون مدنی مدت تعیین شده در موقت باید کاملا معین باشد و احتمال کم و زیاد شدن مدت در آن نرود هرچند که این مدت قابلیت تعیین شدن داشته باشد در صورت معین نبودن مدت ، عقد ایجاد شده صحیح نمی باشد برای مقال چنانچه
دو نفر مدت عقد موقت را تا زمانی تعیین نمایند که خواهر زوج ازدواج نماید در این مثال علیرغم اینکه زمان ازدواج خواهر زوج روزی فرا خواهد رسید و این مدت قابلیت تعیین را دارا می باشد اما بخاطر اینکه مدت کاملا معین نمی باشد نمی تواند به عنوان مدت
تعیینی در عقد موقت در نظر گرفته شود و در صورت تعیین مدت موقت بدین صورت عقد نکاح بی مدت تلقی می گردد و باطل است.
تکلیف نکاح موقت
باتوجه به آنچه که گفته شد عقد موقت عقدی می باشد که برای آن مدت تعیین شده باشد حال چنانچه عقد نکاح منعقد شده فاقد مدت باشد عقد منعقد شده دائم می باشد یا خیر ؟
براساس نظریه شماره ۷/۲۲۶۱ مورخ ۲۳/۱۲/۱۳۷۷ اداره حقوقی قوه قضائیه ؛ اصل بر دائمی بودن نکاح می باشد و نکاح دائمی تلقی می شود مگر اینکه طرفین در عقد ذکر مدت نموده باشند و عقدی که در آن مدت تعیین نشده باشد می بایست از اصل پیروی
نمود و عقد نکاح دائم تلقی می گردد.
البته باتوجه به اینکه قصد طرفین دارای اهمیت می باشد به همین دلیل چنانچه در عقد مدت ذکر نشده باشد باید دید قصد طرفین بر ازدواج موقت می باشد یا دائم
در این خصوص چنانچه قصد طرفین بر وقوع نکاح دائم باشد که عقد با مشکلی مواجه نمی گردد و عقد صحیح می باشد ولی اگر قصد زوجین بر نکاح موقت بوده باشد بدو اینکه مدت در آن تعیین شده باشد ، عقد منعقد شده باطل می باشد زیرا تعیین مدت در عقد
موقت ضروری می باشد و بدون تعیین مدت اساسا عقدی واقع نگردیده است.
نکاح موقت و دائم
۱ – ذکر مدت در نکاح موقت لازم و ضروری می باشد.
۲ – در نکاح در صورت توافق مرد ملزم به دادن نفقه می باشد و در غیر اینصورت هیچ الزامی به دادن نفقه ندارد این در حالی می باشد که در نکاح دائم چه شرط شده یا نشده باشد مرد ملزم به دادن نفقه به زوجه می باشد.
۳ – در نکاح زوجین از یکدیگر ارث نمی برند ولی در نکاح دائم زوجین از یکدیگر ارث می برند .
۴ – در نکاح در صورت تعیین نشده مهریه ،نکاح باطل می شود ولی در نکاح دائم نیازی به تعیین مهریه نیست.
نفقه در نکاح موقت
از دیگر تفاوت های مقرر شده بین نکاح دائم و موقت بحث نفقه می باشد براساس ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی در نکاح دائم مرد ملزم به پرداخت نفقه به زوجه می باشد ولی براساس ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی مرد الزامی به پرداخت نفقه به زوجه نداشته مگر
اینکه الزام مرد به پرداخت نفقه شرط شده باشد همچنین چنانچه در عرف مکانی که زوجین زندگی می کنند دادن نفقه به همسر نکاح موقت عرفی و معمول می باشد در اینجا مرد ملزم به پرداخت نفقه به زوجه می باشد.
ارث در نکاح موقت
از دیگر تفاوت های موجود بین نکاح دائم و موقت ارث بردن زوجین از یکدیگر می باشد زوجین در نکاح دائم تحت هر شرایطی از یکدیگر ارث خواهند برد ولی در موقت زوجین تحت هیچ شرایطی از یکدیگر ارث نخواهند برد حتی اگر شرط شده بادشد.
نکاح موقت مهریه
مواد مرتبط با مهریه در قانون مدنی اصولا بین مهریه در عقد دائم و موقت مشترک می باشند. از جمله اینکه مهریه می بایست مالیت داشته باشد و قابلیت تملک داشته باشد مضافا اینکه مهریه می بایست معلوم و معین باشد یعنی می بایست مشخصات آن
مشخص باشد و مردد بین چند چیز نباشد و در خصوص میزان مهریه باید گفت که میزان مهریه تابع توافق طرفین می باشد و می توانند هر مقداری را که تمایل داشته باشند به عنوان مهریه تعیین نمایند.
زمان به مالکیت در آمدن مهریه براساس اینکه مهریه چه چیزی باشد متفاوت است چنانچه مهریه عینی باشد که معین بوده یعنی در خارج وجود دارد هنگامی زن مالک آن می شود که عقد ازدواج جاری گردد و اگر چیزی غیر از آن باشد زن به مجرد وقوع عقد مالک
آن نمی شود بلکه طلبکار مال می شود و قتدر خواهد بود که هوقت بخواهد آن مال را از مرد مطالبه نماید نکته قابل ذکر این است که زن به محض وقوع عقد مالک نصف مهر می گردد و نسبت به نصف دیگر دارای مالکیت متزلزل می باشد که با وقوع نزدیکی تمامی
مهر به مالکیت زن در می آید .
در نکاح موقت تعیین مهریه شرط صحت آن می باشد و بدون تعیین مهریه عقد نکاح باطل است ولی در نکاح دائم الزامی به تعیین مهر وجود نداشته و عقد بدون تعیین مهر هم صحیح می باشد.
زوجین بعد از وقوع عقد نیز می توانند نیز بر تعیین مهر توافق نمایند و چنانچه قبل از تعیین مهر بین آن زناشویی واقع گردد زن مستحق مهرالمثل می گردد . مهرالمثل به مهری گفته می شود که با درنظر گرفتن ویژگی های زن از جمله میزان سواد ، زیبایی و..
توسط کارشناس تعیین می گردد.ولی چنانچه پیش از تعیین مهر و پیش از نزدیکی احدی از زوجین فوت نماید زوجه استحقاق دریافت هیچ مهری را ندارد اما در نکاح موقت چنانچه یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و نزدیکی فوت نماید بازهم زوجه مستحق دریافت
مهر خواهد بود.
طلاق در نکاح موقت
براسا ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی طلاق در نکاح موقت وجود ندارد و با پایان یافتن مدت عقد نکاح و یا بذل مدت از جانب مرد ، زوجه از زوجیت خارج می گردد و نکاح خاتمه یافته تلقی می گردد .
عده درنکاح موقت
براساس ماده ۱۱۵۰ قانون مدنی (نکاح موقت – ازدواج موقت – صیغه) عده عبارت است از مدت زمانی که تا انقضای آن زنی که عقد نکاح وی منحل گردیده نمی تواند شوره دیگری اختیار نماید.
عده در طلاق و فسخ نکاح در ناکاح دائم ۳ طهر می باشد و چناچه زن گرچه اقتضای سنش این است که عادت زنانگی ببیند اما عادت زنانگی نمی بیند عده طلاق و فسخ نکاح در خصوص ایشان ۳ ماه می باشد.
و در خصوص عقد موقت باید گفت در صورت بذل مدت و یا تمام شدن مدت زن از قید زوجیت خارج گردد مدت عده ایشان ۲ طهر می باشد و چنانچه به اقتضای سن عادت زنانگی نبیند عده ایشان ۲ ماه می باشد.
طهر به معنای پاک شدن زن از عادت زنانگی می باشد.در دو مورد بالا در صورت حامل بودن زن ، عده وی تا وضع حمل می باشد.
نکاح موقت در ایران
شرایط نکاح موقت
- تعیین مدت: یکی از شرایط اصلی نکاح موقت، تعیین مدت زمان عقد است. این مدت می‌تواند از چند ساعت تا چند سال باشد.
- مهریه: در نکاح موقت، تعیین مهریه نیز الزامی است و باید قبل از عقد مشخص شود.
- رضایت طرفین: رضایت کامل زن و مرد برای انعقاد عقد موقت ضروری است.
- عقد شرعی: باید صیغه‌ی عقد شرعی خوانده شود و این صیغه می‌تواند توسط خود زن و مرد یا توسط وکیل‌های آنها خوانده شود.
حقوق و وظایف در نکاح موقت
- حقوق مالی: مرد موظف به پرداخت مهریه است، اما نفقه (هزینه‌های زندگی) بر عهده‌ی او نیست مگر این که در عقد شرط شده باشد.
- ارث: در نکاح موقت، زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند مگر این که در عقد به آن تصریح شده باشد.
- فرزندان: فرزندان حاصل از نکاح موقت، حقوق مشابهی با فرزندان نکاح دائمی دارند و پدر موظف به تامین مخارج آنهاست.
نکاح موقت در قران
نکاح موقت یا متعه در قرآن کریم به صورت مستقیم در آیه‌ای مشخص مورد اشاره قرار گرفته است. این آیه در سوره نساء، آیه ۲۴ آمده است:
وَٱلْمُحْصَنَـٰتُ مِنَ ٱلنِّسَآءِ إِلَّا مَا مَلَکَتْ أَیْمَـٰنُکُمْ کِتَـٰبَ ٱللَّهِ عَلَیْکُمْ وَأُحِلَّ لَکُم مَّا وَرَآءَ ذَٰلِکُمْ أَن تَبْتَغُوا۟ بِأَمْوَ‌ٰلِکُم مُّحْصِنِینَ غَیْرَ مُسَـٰفِحِینَ ۚ فَمَا ٱسْتَمْتَعْتُم بِهِۦ مِنْهُنَّ فَـَٔاتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَهً ۚ وَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِیمَا تَرَٰضَیْتُم بِهِۦ مِنۢ بَعْدِ ٱلْفَرِیضَهِ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ کَانَ عَلِیمًا حَکِیمًا
ترجمه: و زنان پاکدامنی که از دیگران هستند، مگر آنچه که مالک شد دست‌هایتان (کنیزان)، این حکم خداست بر شما؛ و برای شما حلال شد غیر از این، که (زنانی که) با اموالتان طلب کنید به نیت پاکدامنی، نه زناکاری؛ و هر کدام را که از آنها بهره‌مند شدید، پس به آنها اجورشان را به عنوان فریضه بدهید، و هیچ گناهی بر شما نیست در آنچه بعد از فریضه با یکدیگر توافق کردید؛ همانا خداوند دانا و حکیم است.
این آیه در مورد پرداخت اجرت و مهریه برای زنانی که از آنها بهره‌مند می‌شوید صحبت می‌کند و بسیاری از مفسران و فقیهان شیعه آن را به نکاح موقت یا متعه تفسیر کرده‌اند. در حالی که برخی دیگر از علمای اهل سنت این آیه را به صورت دیگری تفسیر می‌کنند و نکاح موقت را به طور کلی نمی‌پذیرند.
نکاح موقت یا متعه یک موضوع فقهی بحث‌برانگیز است که نظرات مختلفی در مورد آن وجود دارد، و بر اساس منابع و تفسیرهای گوناگون قرآن و احادیث، شیعه و سنی دیدگاه‌های متفاوتی در این زمینه دارند.
نقش وکیل در نکاح موقت
نکاح موقت به‌دلیل ویژگی‌های خاص خود، در بسیاری از موارد موجب بروز اختلافات و پیچیدگی‌های قانونی می‌شود. حضور یک وکیل متخصص در امور خانواده و نکاح موقت، نقش کلیدی در پیشگیری از اختلافات، تنظیم دقیق قرارداد و دفاع از حقوق طرفین دارد. در ادامه، مهمترین وظایف وکیل در نکاح موقت را به‌صورت تخصصی بررسی می‌کنیم:
۱. تنظیم قرارداد صیغه
نخستین و مهمترین وظیفه وکیل در نکاح موقت، تنظیم دقیق و قانونی قرارداد نکاح موقت است. این قرارداد برخلاف تصور عمومی، صرفاً محدود به ذکر مدت و مهریه نیست، بلکه می‌تواند شامل شروط متعدد و مهمی باشد که در صورت اختلاف، راهگشای طرفین خواهد بود. مواردی که وکیل در قرارداد درج می‌کند عبارت‌اند از:
-
مدت زمان عقد: مدت باید به‌صورت دقیق و مشخص تعیین شود، و عدم تعیین آن باعث بطلان عقد می‌شود.
-
میزان و نوع مهریه: مهریه در نکاح موقت باید حتماً تعیین شود و می‌تواند نقدی، غیرنقدی، حال یا مدت‌دار باشد.
-
شرط پرداخت نفقه: به‌صورت پیش‌فرض زن در نکاح موقت نفقه ندارد، مگر اینکه در قرارداد شرط شود؛ وکیل با دقت این شرط را درج می‌کند.
-
شرط داشتن یا نداشتن حق طلاق: امکان درج شرط طلاق برای زن وجود دارد که نیاز به تنظیم دقیق حقوقی دارد.
-
وضعیت حضانت فرزندان احتمالی: در صورتی که از نکاح موقت فرزندی متولد شود، تعیین وضعیت حضانت و نفقه در قرارداد اهمیت دارد.
-
حق اقامت یا خروج از کشور زن: وکیل می‌تواند با توافق طرفین، محدودیت‌ها یا آزادی‌های قانونی زن را در این خصوص تعیین کند.
این موارد در صورت درج قانونی، مانع از بروز بسیاری از مشکلات و اختلافات پس از عقد خواهند شد.
۲. ثبت نکاح موقت
در حقوق ایران، ثبت نکاح موقت برخلاف ازدواج دائم الزامی نیست، اما در برخی موارد به حکم قانون یا توافق طرفین، ثبت آن اجباری می‌شود. طبق ماده ۲۱ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، ثبت ازدواج موقت در سه حالت الزامی است:
-
باردار بودن زن: در این حالت ثبت عقد جهت حفظ حقوق فرزند و مادر الزامی است.
-
توافق طرفین بر ثبت: اگر در ضمن عقد یا به‌صورت جداگانه توافق به ثبت شود، الزام‌آور خواهد بود.
-
شرط ضمن عقد: اگر شرط ثبت نکاح در عقد درج شود، الزام قانونی برای ثبت ایجاد می‌شود.
وکیل نکاح موقت با آشنایی با مقررات ثبتی و رویه دفاتر ازدواج، بهترین راهکار قانونی را برای ثبت صحیح و رسمی عقد ارائه می‌دهد. همچنین در صورت نیاز، با تنظیم اظهارنامه یا طرح دعوی الزام به ثبت نکاح موقت، حقوق طرف موکل را حفظ می‌کند.
۳. مشاوره در مورد فسخ نکاح موقت
فسخ نکاح موقت در شرایطی مطرح می‌شود که یکی از طرفین خواستار پایان زودتر از موعد عقد باشد. برخلاف انقضای مدت که پایان طبیعی نکاح موقت است، فسخ یک اقدام حقوقی یک‌طرفه است که مستلزم وجود علل موجه قانونی می‌باشد. برخی از دلایل فسخ عبارت‌اند از:
-
تدلیس: اگر یکی از طرفین در هنگام عقد، طرف مقابل را فریب داده باشد.
-
عیوب جسمی یا جنسی: مانند بیماری‌های مسری، ناتوانی جنسی یا هر نوع عیبی که موجب زیان یا فریب طرف مقابل شده باشد.
-
عدم تمکین یا ترک رابطه زناشویی: در صورت اثبات.
-
رفتارهای آسیب‌زا به حیثیت و آرامش طرف مقابل.
وکیل متخصص با بررسی ادله، مستندات و مفاد قرارداد، امکان فسخ را ارزیابی کرده و دادخواست فسخ نکاح را در دادگاه خانواده مطرح می‌کند.
۴. پیگیری مهریه، نفقه و حقوق مالی
بسیاری از بانوان پس از اتمام عقد موقت، برای دریافت مهریه یا نفقه (در صورت شرط) با موانع جدی روبه‌رو می‌شوند. همچنین اگر مرد حاضر به پرداخت نباشد یا وقوع نکاح را انکار کند، پیگیری حقوق مالی بدون حضور وکیل دشوار خواهد بود.
-
وکیل با تنظیم دادخواست مطالبه مهریه در شورای حل اختلاف یا دادگاه، اقدامات قانونی را آغاز می‌کند.
-
در صورتی که نفقه در ضمن عقد شرط شده باشد، دادخواست نفقه ایام صیغه نیز قابل طرح است.
-
همچنین در صورت فوت شوهر و درج شرط ارث در قرارداد، زن می‌تواند از طریق وکیل نسبت به دریافت سهم‌الارث خود اقدام کند.
-
وکیل همچنین می‌تواند در صورت اختلاف طرفین در اجرای شروط مالی عقد، تقاضای تأمین خواسته یا توقیف اموال مرد را مطرح کند.
نکاح موقت با تبعه خارجی
ازدواج موقت با اتباع خارجی، موضوعی بسیار حساس و پیچیده در حقوق خانواده ایران است. بر اساس قوانین جاری، هر نوع ازدواج ایرانیان با اتباع غیرایرانی، اعم از دائم یا موقت، نیازمند اخذ مجوز رسمی از دولت جمهوری اسلامی ایران است. عدم رعایت این الزام قانونی، ممکن است موجب بی‌اعتباری عقد، مشکلات ثبتی، یا حتی مجازات کیفری برای طرف ایرانی شود.
ماده قانونی مرتبط با ازدواج با اتباع خارجی
طبق ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی:
«ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی موکول به اجازه مخصوص از طرف دولت است، حتی در مواردی که مانع قانونی وجود نداشته باشد.»
هرچند این ماده در ظاهر به زنان ایرانی اشاره دارد، اما در رویه عملی دستگاه‌های دولتی و قضایی، مردان ایرانی نیز برای ازدواج با زن خارجی، موظف به اخذ مجوز رسمی هستند؛ خصوصاً اگر بخواهند آن را ثبت قانونی کنند یا فرزندی حاصل شود.
ضرورت اخذ مجوز از وزارت کشور
طبق بخشنامه‌های وزارت کشور، ازدواج موقت با تبعه خارجی تنها در صورتی معتبر خواهد بود که:
-
مجوز کتبی و رسمی ازدواج از سوی وزارت کشور اخذ شده باشد.
-
تابعیت فرد خارجی بررسی شده و سوابق اقامتی یا کیفری وی از مراجع امنیتی استعلام شود.
-
مدارک هویتی، شناسنامه، پاسپورت، و مدارک اقامت به‌طور کامل ترجمه رسمی و تأیید شده باشد.
در صورت عدم اخذ مجوز، عقد باطل تلقی نمی‌شود ولی قابل ثبت نخواهد بود، و فرزند احتمالی حاصل از این ازدواج با مشکلاتی در زمینه تابعیت، شناسنامه و حقوق قانونی مواجه خواهد شد.
نقش وکیل در ازدواج موقت با اتباع خارجی
یک وکیل متخصص خانواده و امور بین‌الملل، در این موارد نقش بسیار مهمی دارد:
-
بررسی مدارک هویتی و اقامتی تبعه خارجی
-
تنظیم دادخواست اخذ مجوز ازدواج از وزارت کشور
-
مکاتبه با اداره اتباع خارجی و پیگیری مراحل اداری
-
ترجمه رسمی مدارک و تایید آنها توسط وزارت امور خارجه
-
تدوین دقیق شروط ضمن عقد، به‌خصوص در مواردی که زن یا مرد خارج از کشور حضور دارند یا با زبان فارسی آشنایی ندارند
-
اطلاع‌رسانی درباره آثار حقوقی و تابعیتی ازدواج موقت، از جمله وضعیت فرزندان و امکان اخذ تابعیت ایرانی برای آنها
نکته مهم: ازدواج با اتباع خاص نیاز به مجوز امنیتی دارد
اگر ازدواج با اتباع کشورهای خاص مانند افغانستان، پاکستان، عراق، سوریه یا کشورهای دارای وضعیت خاص سیاسی صورت گیرد، علاوه بر مجوز وزارت کشور، مجوزهای امنیتی از اداره اطلاعات و نیروی انتظامی نیز الزامی است.
تنظیم قرارداد صیغه
نخستین و بنیادی‌ترین وظیفه یک وکیل متخصص در امور نکاح موقت، تنظیم قرارداد صیغه به شیوه‌ای کاملاً قانونی، شفاف و مطابق با اصول فقهی و حقوقی است. برخلاف باور رایج که عقد موقت را تنها در تعیین مدت و مهریه خلاصه می‌کند، در واقع این نوع ازدواج نیز می‌تواند مانند عقد دائم، دارای شروط متعدد، توافقات ضمن عقد، و آثار حقوقی پیچیده‌ای باشد که در صورت بروز اختلاف، مبنای رسیدگی دادگاه قرار می‌گیرد.
وکیل دادگستری با اشراف کامل بر ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی که نکاح موقت را تعریف کرده و نیز مقررات مربوط به شروط ضمن عقد، اقدام به تنظیم قرارداد می‌کند که موارد زیر را در بر می‌گیرد:
۱. تعیین مدت عقد
مدت زمانی که نکاح موقت برای آن منعقد می‌شود، رکن اساسی صحت این عقد است. چنانچه مدت تعیین نشود، عقد باطل خواهد بود؛ چرا که یکی از ارکان سه‌گانه نکاح موقت (صیغه، مدت، مهریه) از بین رفته است. وکیل با دقت تمام، مدت عقد را به‌صورت مشخص (مثلاً شش ماه، یک سال یا حتی چند روز) و به‌صورت عددی و نوشتاری قید می‌نماید تا از تفسیرهای دوگانه جلوگیری شود.
۲. میزان و نوع مهریه
تعیین مهریه در عقد موقت، همانند عقد دائم، یک شرط صحت است. وکیل در تنظیم صیغه، مهریه را به گونه‌ای درج می‌کند که از نظر نوع (نقدی، غیرنقدی، سکه، طلا، ملک، خدمات و…)، میزان (مثلاً ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی یا یک باب منزل)، و شرایط پرداخت (حال، موجل، عندالمطالبه، عندالاستطاعه) شفاف باشد. مطابق ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی، در نکاح منقطع، عدم ذکر مهر موجب بطلان عقد است.
۳. شرط پرداخت نفقه
بر اساس ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی، در نکاح موقت نفقه‌ای برای زن در نظر گرفته نشده مگر اینکه در ضمن عقد یا قرارداد شرط شود. بنابراین وکیل با اطلاع دقیق از این ماده، اگر توافقی بین طرفین حاصل شده باشد، شرط نفقه را در متن صیغه‌نامه درج می‌کند و مشخص می‌نماید که نفقه شامل خوراک، پوشاک، مسکن، دارو و درمان و… خواهد بود یا خیر.
۴. شرط داشتن یا نداشتن حق طلاق
در عقد موقت اصولاً پایان مدت، خود به معنای انحلال عقد است؛ اما در بسیاری از موارد، طرفین توافق می‌کنند که زن نیز حق داشته باشد در شرایط خاصی عقد را فسخ کند یا از وکالت در طلاق برخوردار باشد. این شرط نیاز به نگارش دقیق دارد تا از نظر حقوقی قابل استناد باشد. وکیل با بهره‌گیری از مقررات وکالت در طلاق و قاعده شرط نتیجه، این بند را به‌صورت اصولی تنظیم می‌کند.
۵. وضعیت حضانت فرزندان احتمالی
اگر از نکاح موقت فرزندی متولد شود، موضوع حضانت، نفقه، ولایت و حتی نسب باید از پیش روشن شود. وکیل می‌تواند با درج شرط در عقد، توافق طرفین را درباره حضانت مشخص کند. البته این توافق‌ها باید در چهارچوب قانون مدنی (مواد ۱۱۶۸ تا ۱۱۷۹) باشد و در تعارض با مصلحت طفل قرار نگیرد. درج این بند از دعاوی بعدی جلوگیری خواهد کرد.
۶. حق اقامت یا خروج از کشور زن
در برخی موارد مرد ممکن است بخواهد زن ایرانی یا خارجی را از خروج از کشور منع یا به اقامت در محل خاصی ملزم کند. از آنجا که در نکاح دائم، اصل بر الزام زن به اقامت در محل زندگی مشترک است، اما در نکاح موقت چنین الزامی وجود ندارد؛ بنابراین اگر مرد بخواهد این شرط را لحاظ کند، وکیل باید با رعایت موازین قانونی، توافق طرفین را به‌گونه‌ای در قرارداد درج نماید که قابل اجرا و بدون ابهام باشد.
ثبت نکاح موقت
یکی از موضوعات بسیار مهم و در عین حال محل ابهام در نکاح موقت، مسأله ثبت آن است. بر خلاف ازدواج دائم که به موجب ماده ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، ثبت آن الزامی و عدم ثبت آن جرم محسوب می‌شود، در نکاح موقت اصل بر عدم الزامی بودن ثبت است. اما قانونگذار در برخی موارد، بنا به مصالح اجتماعی و حقوقی، ثبت نکاح موقت را نیز الزامی کرده است.
موارد الزامی ثبت نکاح موقت
مطابق ماده ۲۱ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، ثبت ازدواج موقت در سه حالت زیر الزامی است:
۱. باردار بودن زن
در صورتی که زن در زمان عقد یا پس از آن باردار شود، ثبت نکاح موقت جهت تعیین نسب فرزند، صدور شناسنامه، تعیین تکلیف حضانت، نفقه و سایر حقوق قانونی مادر و طفل، الزامی خواهد بود. این الزام نه‌تنها تضمین‌کننده حقوق زن است، بلکه از وقوع دعاوی اثبات نسب در آینده جلوگیری می‌کند.
۲. توافق طرفین بر ثبت
اگر زن و مرد در ضمن عقد نکاح موقت یا حتی خارج از آن، به‌صورت کتبی یا شفاهی بر ثبت رسمی ازدواج موقت توافق نمایند، این توافق برای هر دو طرف الزام‌آور خواهد بود و قابل استناد در دادگاه است. در صورت استنکاف یکی از طرفین، طرف دیگر می‌تواند با مراجعه به دادگاه، الزام به ثبت عقد را درخواست نماید.
۳. شرط ضمن عقد برای ثبت
در صورتی که در متن عقد نکاح موقت، شرط ثبت رسمی عقد به‌عنوان شرط ضمن عقد درج شده باشد، چنین شرطی همانند سایر شروط ضمن عقد لازم‌الاجرا است و الزام قانونی برای ثبت ایجاد می‌کند. این شرط حتی در صورت انکار یکی از طرفین نیز از اعتبار ساقط نمی‌شود و قابل مطالبه از طریق مراجع قضایی است.
نقش وکیل در ثبت نکاح موقت
وکیل متخصص در نکاح موقت با شناخت کامل از قوانین مدنی، ثبتی، و رویه دفاتر ازدواج، می‌تواند مسیر قانونی ثبت عقد را برای موکل خود هموار سازد. وظایف اصلی وکیل در این خصوص عبارت‌اند از:
-
بررسی شرایط الزام به ثبت عقد با توجه به مستندات و وضعیت موکل؛
-
تنظیم اظهارنامه قانونی جهت دعوت طرف مقابل به ثبت عقد در دفترخانه رسمی؛
-
مراجعه به دفاتر ازدواج دارای صلاحیت جهت انجام مراحل ثبت؛
-
تنظیم دادخواست الزام به ثبت نکاح موقت در صورت امتناع طرف مقابل؛
-
دفاع از حقوق زن در صورت بارداری و طرح دعوای اثبات زوجیت جهت ثبت عقد و صدور شناسنامه فرزند.
وکیل با آگاهی کامل از قوانین و مقررات حمایت از خانواده، از بروز اختلافات جدی در آینده و تضییع حقوق یکی از طرفین، به‌ویژه زنان، جلوگیری می‌کند. ثبت رسمی عقد علاوه بر وجهه قانونی، امکان برخورداری از مزایای قانونی نظیر بیمه همسر، ارث، حقوق بازنشستگی و سایر مزایای اجتماعی را نیز فراهم می‌آورد.
مشاوره در مورد فسخ نکاح موقت
فسخ در نکاح موقت یکی از مسائل مهم و چالش‌برانگیز در روابط زوجین است که اغلب با تصور اشتباه از نحوه پایان این نوع ازدواج همراه می‌شود. برخلاف انقضای مدت عقد که پایان طبیعی و پیش‌بینی‌شده نکاح موقت است، فسخ یک اقدام حقوقی یک‌جانبه است که تنها در صورت وجود دلایل موجه و قانونی امکان‌پذیر خواهد بود.
فسخ نکاح موقت، همانند فسخ سایر عقود معین در قانون مدنی، تابع مواد ۱۱۲۱ تا ۱۱۲۳ قانون مدنی است که عیوب موجب فسخ را مشخص کرده‌اند. البته در نکاح موقت، به دلیل ویژگی‌های خاص آن، اهمیت بررسی فسخ و شرایط آن بیش از پیش احساس می‌شود.
دلایل قانونی فسخ نکاح موقت
فسخ نکاح موقت بدون دلیل موجه قانونی قابل پذیرش نیست. برخی از دلایل قانونی و حقوقی که می‌توانند باعث ایجاد حق فسخ برای یکی از زوجین شوند عبارت‌اند از:
۱. تدلیس در هنگام عقد
تدلیس به معنای فریب عمدی و پنهان‌کاری در ارائه اطلاعات مهم هنگام عقد است. اگر یکی از طرفین در زمان انعقاد نکاح موقت، اطلاعاتی نادرست یا ناقص درباره‌ی ویژگی‌های شخصی، وضعیت جسمی، سوابق کیفری یا موارد مشابه ارائه داده باشد و همین امر باعث ترغیب طرف مقابل به ازدواج شده باشد، امکان فسخ عقد وجود دارد.
۲. عیوب جسمی یا جنسی
وجود برخی عیوب جسمی، جنسی یا روانی که بر اساس قانون مدنی از موجبات فسخ نکاح محسوب می‌شوند، نظیر ناتوانی جنسی، بیماری‌های مسری خطرناک، ناباروری مخفی‌شده، یا سایر اختلالات جسمی مؤثر در زندگی زناشویی، می‌تواند به طرف مقابل حق فسخ بدهد. تشخیص این موارد معمولاً به نظریه پزشکی قانونی و گزارش‌های تخصصی نیاز دارد.
۳. عدم تمکین یا ترک رابطه زناشویی
اگر یکی از طرفین بدون دلیل موجه از انجام وظایف زناشویی و زوجیت خودداری کند، و این رفتار باعث اخلال در رابطه و آسیب به طرف مقابل شود، در صورتی که این رفتار ادامه‌دار باشد، می‌توان از دادگاه تقاضای فسخ کرد.
۴. رفتارهای توهین‌آمیز یا آسیب‌زا
رفتارهایی که به صورت مکرر حیثیت، آرامش روانی، یا امنیت جانی و مالی طرف مقابل را به مخاطره می‌اندازد – مانند تهدید، توهین، ضرب و جرح یا تحقیر مکرر – نیز می‌تواند در شرایطی خاص زمینه‌ساز طرح دعوای فسخ نکاح موقت شود، به‌ویژه زمانی که اثبات آن از طریق مستندات، شهادت شهود یا گزارش پزشکی قانونی امکان‌پذیر باشد.
نقش وکیل در مشاوره و پیگیری فسخ نکاح موقت
یکی از مهمترین نقش‌های وکیل متخصص در دعاوی نکاح موقت، تحلیل شرایط فسخ از منظر قانونی و حقوقی است. وکیل با بررسی دقیق:
-
مفاد قرارداد نکاح موقت و شروط ضمن عقد؛
-
مدارک پزشکی، روانشناسی یا اسناد مربوط به تدلیس و عیوب؛
-
سوابق رفتاری و اسناد موجود از رفتارهای آسیب‌زا؛
-
و همچنین رویه قضایی دادگاه‌های خانواده در موارد مشابه؛
می‌تواند نظر حقوقی دقیق خود را ارائه دهد و در صورت وجود شرایط فسخ، اقدام به تنظیم دادخواست فسخ نکاح موقت نماید. وکیل با حضور در جلسات دادرسی، از موکل خود در برابر دفاعیات طرف مقابل حمایت کرده و از تضییع حقوق وی جلوگیری می‌نماید.
فسخ نکاح موقت در صورتی که بدون مشورت با وکیل انجام شود، ممکن است به رد دادخواست، ضایع شدن حق قانونی یا حتی مواجهه با اتهامات متقابل بینجامد. ازاین‌رو، بهره‌مندی از مشاوره تخصصی حقوقی پیش از هرگونه اقدام در این زمینه، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
شکایت در نکاح موقت
برخلاف تصور عموم، نکاح موقت نیز می‌تواند منشأ اختلافات حقوقی و کیفری متعدد باشد که در برخی موارد، تنها با طرح شکایت و مراجعه به مراجع قضایی قابل حل است. ازآنجا که نکاح موقت ساختاری خاص و متفاوت از ازدواج دائم دارد، شکایات مربوط به آن نیز باید با دقت و دانش کافی نسبت به قانون و رویه قضایی طرح شود.
وکیل نکاح موقت با آگاهی کامل از ابعاد قانونی، می‌تواند با تنظیم صحیح دادخواست‌ها، لوایح دفاعیه و پیگیری قضایی، از تضییع حقوق طرف موکل جلوگیری کند. در ادامه، به مهمترین شکایات مطرح در حوزه نکاح موقت اشاره می‌شود:
۱. مطالبه مهریه در نکاح موقت
یکی از رایج‌ترین دعاوی در نکاح موقت، دعوای مطالبه مهریه است. در عقد موقت، بر خلاف ازدواج دائم، تعیین مهریه شرط صحت عقد است. یعنی اگر مهریه تعیین نشود، عقد باطل خواهد بود. بنابراین زن هر زمان بخواهد می‌تواند با استناد به عقدنامه یا شهادت شهود (در صورت فقدان سند رسمی)، اقدام به مطالبه مهریه کند.
🔹 نکته مهم:
در نکاح موقت، زن حتی اگر پیش از انقضای مدت از همسر خود جدا شود، می‌تواند مطالبه تمام یا بخشی از مهریه را بسته به مدت سپری‌شده درخواست کند.
۲. شکایت از انکار نکاح موقت
در برخی موارد، مرد پس از اتمام رابطه یا بروز اختلافات، منکر وقوع عقد موقت می‌شود، به‌ویژه اگر عقدنامه رسمی در بین نباشد. در این شرایط، زن می‌تواند با طرح دعوای اثبات نکاح موقت و ارائه ادله‌ای چون شهادت شهود، پیامک‌ها، عکس‌های عقد، صدای ضبط‌شده یا پیام در پیام‌رسان‌ها، رابطه زوجیت را اثبات کند.
🔹 این شکایت بیشتر در شرایطی مطرح می‌شود که زن در حال مطالبه مهریه، نفقه یا حضانت فرزند باشد و مرد بخواهد با انکار نکاح، مسئولیت‌های قانونی خود را نپذیرد.
۳. دعوای اثبات رابطه زوجیت
اثبات رابطه زوجیت در نکاح موقت به‌خصوص در مواردی که عقدنامه رسمی وجود ندارد، امری حساس و پیچیده است. این دعوی معمولاً از سوی زن یا فرزند متولدشده از این نکاح علیه مرد مطرح می‌شود. دادگاه در این موارد با بررسی دلایل و مدارک موجود، از جمله:
-
شهادت شهود معتبر؛
-
عکس و اسناد الکترونیکی؛
-
اقرار طرف مقابل؛
-
بررسی عرفی و رفتاری؛
در نهایت حکم به اثبات یا رد زوجیت صادر می‌کند.
۴. مطالبه نفقه یا حضانت فرزند
اگرچه در نکاح موقت نفقه زن به‌صورت پیش‌فرض واجب نیست، اما اگر در ضمن عقد یا در توافق طرفین شرط پرداخت نفقه شده باشد، زن می‌تواند برای مطالبه آن طرح دعوی کند.
از سوی دیگر، در صورت تولد فرزند از نکاح موقت، پدر موظف به پرداخت نفقه فرزند، تهیه مسکن و تأمین نیازهای متعارف وی است. همچنین در صورت اختلاف والدین در مورد حضانت فرزند، دادگاه خانواده با توجه به مصلحت کودک، درباره حضانت، ملاقات و نفقه کودک تصمیم‌گیری می‌کند.
نقش وکیل در شکایات نکاح موقت
وکیل متخصص نکاح موقت در مواجهه با این نوع شکایات:
-
دادخواست‌های مستدل و منطبق با قانون تهیه می‌کند؛
-
دلایل و مدارک موجود را به‌درستی گردآوری و در دادگاه ارائه می‌دهد؛
-
دفاع حقوقی مناسب برای موکل تنظیم می‌کند؛
-
از تضییع حقوق زن یا مرد در فرآیند دادرسی جلوگیری می‌نماید.
نتیجه‌گیری: تضمین امنیت حقوقی در نکاح موقت با وکیل متخصص
نکاح موقت اگرچه در چارچوب قوانین ایران پذیرفته شده، اما بدون رعایت ضوابط و شرایط حقوقی، می‌تواند منجر به مشکلات جدی و تضییع حقوق طرفین—به‌ویژه زنان—شود. در این میان، نقش وکیل متخصص ازدواج موقت بسیار کلیدی است؛ چراکه با تسلط کامل بر مقررات مربوط به حقوق زن در نکاح موقت، از بروز اختلافات، سوءاستفاده یا شکایات پیچیده جلوگیری می‌کند.
در بسیاری از موارد، زوجین به‌دلیل ناآگاهی از قوانین یا عدم مشورت با وکیل حقوقی نکاح موقت، با موضوعاتی مانند مطالبه مهریه، انکار نکاح، اثبات زوجیت، یا حضانت فرزند مواجه می‌شوند. در چنین شرایطی، مشاوره حقوقی نکاح موقت پیش از عقد یا حتی پس از بروز اختلاف، می‌تواند نقشی حیاتی در حفظ منافع هر دو طرف ایفا کند.
از تنظیم قرارداد صیغه با شروط دقیق گرفته تا ثبت قانونی نکاح موقت و پیگیری حقوقی شکایات مرتبط، حضور وکیل تضمینی برای حفظ چارچوب‌های قانونی است. به‌خصوص در شرایطی مانند نکاح موقت با تبعه خارجی، تنها یک وکیل مجرب می‌تواند مسیر قانونی و مجوزهای لازم را فراهم کند.
در نهایت، اگر به دنبال صیغه قانونی با وکیل هستید—یعنی عقد موقتی که هم شرعی و هم کاملاً منطبق با قانون باشد—بهترین راه، مراجعه به وکیل برای صیغه و دریافت مشاوره حقوقی تخصصی پیش از هرگونه اقدام است. این تصمیم نه‌تنها آرامش خاطر می‌آورد، بلکه از هزینه‌های سنگین حقوقی در آینده پیشگیری می‌کند.
سوالات متداول
۱. صیغه موقت چیست و چگونه انجام می‌شود؟
- صیغه موقت نوعی ازدواج است که برای مدت معین انجام می‌شود و باید با رعایت اصول شرعی و قانونی صورت گیرد.
۲. آیا نیاز به اذن دادگاه برای صیغه موقت وجود دارد؟
- در برخی موارد خاص نیاز به اذن دادگاه است، اما در اکثر موارد، رعایت اصول شرعی کافی است.
۳. مدت زمان صیغه موقت چقدر است؟
- مدت زمان صیغه می‌تواند از چند ساعت تا چند سال باشد و باید به توافق طرفین برسد.
۴. آیا صیغه موقت بر حقوق و نفقه تأثیر می‌گذارد؟
- بله، ممکن است بر حقوق و نفقه تأثیر بگذارد و لازم است حقوق و تعهدات طرفین مشخص شود.
۵. آیا صیغه موقت برای مردان متاهل مجاز است؟
- بله، مردان متاهل می‌توانند صیغه را با رعایت شرایط خاص انجام دهند.
۶. آیا صیغه نیاز به ثبت در دفترخانه دارد؟
- می‌تواند در مکان‌های مختلف انجام شود، اما برای اعتبار قانونی، ثبت آن در دفترخانه یا حضور شاهدان توصیه می‌شود.
۷. حقوق و تعهدات طرفین در صیغ چیست؟
- حقوق و تعهدات شامل نفقه، مدت زمان عقد، و سایر مسائل مالی و قانونی است که باید به توافق طرفین برسد.
۸. آیا زن می‌تواند در صیغه حق طلاق داشته باشد؟
- معمولاً حق طلاق برای زن وجود ندارد و بر اساس توافق طرفین تعیین می‌شود.
۹. آیا صیغه در خارج از ایران نیز قابل اجراست؟
- قوانین صیغه به طور عمده به قوانین ایران مربوط می‌شود و در خارج از کشور ممکن است با قوانین محلی متفاوت باشد.
۱۰. آیا صیغه بر وضعیت حقوقی فرزندان تأثیر می‌گذارد؟
- معمولاً بر وضعیت حقوقی فرزندان تأثیر نمی‌گذارد، اما مسائل قانونی و حقوقی خاص ممکن است وجود داشته باشد.
✅ اطمینان، نخستین گام در مسیر عدالت است
برای آن دسته از عزیزانی که مایل‌اند از اصالت پروانه وکالت وکلای گروه حقوقی دی اطمینان حاصل کنند، باید یادآور شد که این اقدام نشانه‌ای از دقت، هوشمندی و حق‌طلبی شماست.
جهت استعلام وضعیت وکلای رسمی، می‌توانید با مراجعه به سایت رسمی کانون وکلای دادگستری مرکز به نشانی:
نام و نام خانوادگی وکیل مورد نظر را جست‌وجو کرده و اطلاعات مربوط به پروانه وکالت، حوزه فعالیت، شماره پروانه و سابقه عضویت وی را بررسی نمایید.
ما در گروه حقوقی دی، به شفافیت و صداقت پایبندیم و افتخار داریم که تمامی وکلای ما دارای پروانه معتبر و رسمی از کانون وکلا هستند. شایسته است که در انتخاب وکیل، هم به تخصص توجه شود و هم به اعتبار قانونی آن.
