دعاوی خانواده به مجموعه‌ای از اختلافات حقوقی و قضایی بین اعضای یک خانواده اشاره دارد. این اختلافات شامل مسائلی مانند طلاق، شرایط نفقه زن، حضانت فرزندان، حقوق مادی و معنوی فرزندان، ارث و میراث بین خواهران و برادران و همسر، تقسیم اموال و دارایی‌های خانوادگی و … هست.
علاوه بر این موارد می‌توان به شرایط محافظت و پرورش فرزندان، تعیین حقوق و تعهدات همسران و تعیین مالکیت مشترک برای دارایی‌های خانوادگی اشاره کرد. دعاوی خانواده به دلیل دارا بودن بعدهای روانی، اجتماعی و فرهنگی مهمی در شخصیت متقاضیان و تأثیراتی که بر زندگی خانوادگی آنها می‌گذراند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است
دعاوی خانوادگی به دلایل مختلفی اهمیت زیادی دارند چون بر روابط خانوادگی تأثیر گذار بوده و به حل و فصل مسائل و اختلافات درون خانواده کمک می‌کنند، در این دعاوی مسائل مختلف مطرح شده و بحث و گفتگوهای صادقانه میان اعضای خانواده رخ می‌دهد.
از طریق این دعاوی می‌توان به حفظ حقوق و تعهدات اعضای خانواده پرداخت و از اساسی‌ترین مسائل مانند نگهداری از کودکان و تقسیم اموال پس از طلاق مراقبت کرد؛ انواع دعاوی خانوادگی عبارتند از:
نفقه به معنای تأمین هزینه‌های معیشتی و مخارج زندگی از سوی شوهر بوده و شامل هزینه مسکن، لباس، غذا و هزینه‌های درمانی و بهداشتی هست، در صورت جدایی یا طلاق، معمولاً قاضی یا مقامات قضایی مربوطه می‌توانند مقدار نفقه را تعیین کنند.
حضانت فرزندان نیز به معنای تصمیم‌گیری در مورد اینکه کدامیک از والدین حق دارد کودک یا کودکان را پرورش دهد است.
در صورت جدایی یا طلاق، اموال مشترک زوجین باید به موجب قوانین مربوطه تقسیم شود. این شامل دارایی‌ها، اموال، دارایی‌های مشترک و حتی بدهی‌های مشترک است. توزیع این اموال بستگی به قوانین موجود در هر کشور دارد.
از دیگر مواردی که دعاوی خانوادگی به آن رسیدگی می‌کند، تعیین نسبت وراثت یا ارث‌برداری از اموال والدین یا فرزندان است. در بسیاری از کشورها، قوانینی برای تعیین نسبت وراثت و تقسیم اموال مشترک در صورت وقوع مرگ والدین و فرزندان وجود دارد که بر اساس آنها امور مربوطه حل و فصل می‌شود.
در کشور ایران، ازدواج برای بسیاری از جوانان تحت تاثیر روابط خانوادگی قرار میگیرد. به عنوان مثال، در برخی از فرهنگ‌ها، ممکن است پدر و مادر بخواهند که فرزندانشان با شخصی خاصی ازدواج کنند. در چنین مواردی، اذن از طرف پدر و جد پدری لازم است. اگر پدر یا جد پدری این اجازه را ندهند، ازدواج برای فرد ممکن نیست و چنین ازدواجی غیر معتبر است.
اهداء جنین به معنای انتقال جنین از یک زوج به زوج دیگر (معمولاً به صورت آزمایش لقاح مصنوعی) است. در کشور ما اهدای جنین یا اهدای تخمک با توجه به قوانین و مقررات دین مبین اسلامی انجام می‌شود؛ اهداء جنین فقط با اجازه قانونی ممکن بوده و در برخی مواقع، اصولاً غیرمجاز است.
بطلان نکاح به معنای لغو یا بی‌اعتبار شدن ازدواج است. این موضوع در صورت وجود عدم اعتبار یا برخورداری از شرایط خاصی مانند ناتوانی روانی یا جسمی، تقلب در اخذ اجازه ازدواج و یا چند همسری اتفاق می‌افتد. در این صورت، ازدواج در نظر قانون غیرمعتبر بوده و امکان ابطال نکاح وجود دارد.
صورت تمایل به تغییر نام خانوادگی، باید به ثبت احوال مراجعه و درخواست تغییر نام خود را ارائه کنید. در صورتی که دلایل موجهی برای تغییر نام داشته باشید، مثل نپسندیدن نام فامیلی، تغییر نام به راحتی انجام می شود.
اما در صورتی که با دلایلی همچون تغییر نام به دلیل فرار از بدهی‌ها، تقلب در سوابق، جعل اسناد، شکایت یا تعقیب قضایی، تغییر نام امکان پذیر نبوده درخواست شما رد خواهد شد.
یکی از شاخه‌های دعاوی خانوادگی ازدواج دوباره است؛ در صورتی که صاحبنظر برای بار دوم ازدواج کرده و برای مراسم ازدواج خود نیاز به مراجعه به دادگاه ندارد، می‌تواند به ثبت احوال مراجعه کند. در صورتی که طلاق ازدواج قبلی فرد ثبت شده و مدت عده را گذرانده باشد می‌تواند ازدواج کند.
هر دو طرف با هم ازدواج کرده‌اند و می‌خواهند ازدواج خود را با توافق و بدون درگیری قضایی پایان دهند، می‌توانند به دادگاه مراجعه کرده و توافق کتبی خود را به دادگاه ارائه کنند.
در این حالت، قاضی پس از بررسی مستندات و مطمئن شدن از توافق طرفین، حکم طلاق را صادر می‌کند. اگر طرفین به تفاهم نرسند، باید به روش طلاق پیشنهادی توسط دادگاه پیش بروند یعنی دادگاه شرایطی برای هر طرف پس از طلاق در نظر میگیرد.
دعاوی خانواده در مورد سرپرستی کودکان بی سرپرست، به معنای نزاع و دعوا بین افراد خانواده درباره وظیفه و مسئولیت سرپرستی و مراقبت از کودکانی است که هیچ سرپرست قانونی ندارند.
این دعوا ممکن است بین والدین جدا شده، سرپرست فعلی یا اقوام نزدیک صورت بگیرد. موضوع دعوا شامل مسائلی مانند حقوق نظارت، تربیت و تصمیم گیری‌های مهم مرتبط با کودکان بی سرپرست هست.
اختلافات درون خانواده به دلیل مسائل مالی، مسائل وراثتی، طلاق و غیره پیش می‌آید. دعاوی خانوادگی به رفع این اختلافات کمک کرده و به تعادل و صلح در خانواده منجر می‌شوند.
اختلافات خانوادگی و مشکلات درون خانواده باعث سوء تأثیر بر روان افراد شده و با آنها صدمه می‌زند. از طریق دعاوی خانوادگی و حل مسائل، می‌توان به حفظ سلامت روانی اعضای خانواده کمک کرد.
“ابطال ثبت واقعه طلاق” به معنای لغو یا باطل شدن ثبت یک طلاق یکطرفه است. این مفهوم در دعاوی خانواده به کار می‌رود زمانی که یکی از طرفین، پس از صدور حکم طلاق و ثبت آن، اعتراض کند و درخواست ابطال ثبت واقعه طلاق را داشته باشد. مثلاً اگر یک فرد پس از ثبت طلاق با مشکلاتی روبرو شود و باور داشته باشد که طلاق باید لغو شود، می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و درخواست ابطال ثبت واقعه طلاق را ثبت کند. دادگاه در صورت بررسی و تایید اعتراض، ممکن است ثبت طلاق را باطل اعلام کرده و وضعیت خانوادگی را به حالت قبل از ثبت طلاق بازگرداند.
بله تغییرات در تعهدات نفقه در دعاوی خانواده انجام می‌شود. در دعاوی خانواده، تعهدات نفقه ممکن است در موارد زیر تغییر کنند:
اگر طرفین معتقدند که تغییرات در تعهدات نفقه لازم است، می‌توانند به دادگاه خانواده مراجعه کرده و درخواست تغییر نفقه را ثبت کنند. دادگاه پس از بررسی موارد و شرایط مربوطه، ممکن است تغییرات را تصویب کند و مبلغ نفقه را تغییر دهد.
آدرس شعبه مرکزی : تهران – نارمک جنوبی – خیابان میر حسینی – ک فرهانی