انواع و اقسام محاکمه در ایران

محاکمه در ایران به دو دسته کلی کیفری و حقوقی تقسیم می شود. محاکمه کیفری به رسیدگی به جرایم و تخلفات می پردازد و محاکمه حقوقی به رسیدگی به دعاوی بین اشخاص.

محاکمه کیفری

محاکمه کیفری به جرایمی رسیدگی می کند که علیه نظم عمومی و جامعه ارتکاب یافته باشد. جرایم کیفری به دو دسته کلی عمدی و غیر عمدی و همچنین قابل گذشت و غیر قابل گذشت تقسیم می شوند.

• جرایم عمدی: جرایمی هستند که مرتکب آن با آگاهی و اراده مرتکب جرم شده است.
• جرایم غیر عمدی: جرایمی هستند که مرتکب آن بدون آگاهی و اراده مرتکب جرم شده است.
• جرایم قابل گذشت: جرایمی هستند که شاکی خصوصی می تواند از پیگرد آن صرف نظر کند.
• جرایم غیر قابل گذشت: جرایمی هستند که شاکی خصوصی نمی تواند از پیگرد آن صرف نظر کند.

مجازات های کیفری نیز به دو دسته اصلی و تکمیلی تقسیم می شوند. مجازات های اصلی شامل حبس، اعدام، شلاق، جزای نقدی و محرومیت از حقوق اجتماعی است. مجازات های تکمیلی نیز شامل اقامت اجباری، منع از اشتغال به حرفه یا فعالیت معین، منع از رانندگی، منع از حمل سلاح و انتشار حکم محکومیت است.

محاکمه حقوقی

محاکمه حقوقی به دعاوی بین اشخاص رسیدگی می کند. دعاوی حقوقی به دو دسته کلی مالی و غیرمالی تقسیم می شوند.

• دعاوی مالی: دعاوی مالی دعاوی هستند که مربوط به مطالبات مالی بین اشخاص است. مانند مطالبه طلب، خسارت و تقسیم ارث.
• دعاوی غیرمالی: دعاوی غیرمالی دعاوی هستند که مربوط به حقوق غیرمالی اشخاص است. مانند دعاوی خانوادگی مانند طلاق و حضانت فرزند.

علاوه بر دعاوی مالی و غیرمالی، دعاوی دیگری مانند دعاوی ترافیکی و دعاوی اداری نیز در دادگاه های حقوقی رسیدگی می شوند.

اگر به دنبال بهترین وکیل پایه یک دادگستری هستید کلیک نمایید.

محاکمه اداری

محاکمه اداری به شکایات از کارکنان دولت و تظلم خواهی اداری رسیدگی می کند.

• رسیدگی به شکایات از کارکنان دولت: کارکنان دولت در صورت ارتکاب تخلف اداری، مشمول رسیدگی قضایی در دادگاه های اداری می شوند.
• تظلم خواهی اداری: افرادی که از تصمیمات و اقدامات اداری ناراضی هستند، می توانند با طرح شکایت در دادگاه های اداری، درخواست اصلاح یا لغو آن تصمیم یا اقدام را بنمایند.

• ارکان رسیدگی قضایی در ایران به نهادهایی گفته می‌شود که صلاحیت رسیدگی به دعاوی و تخلفات را دارند. این ارکان شامل دادگاه‌های عمومی و انقلاب، دادگاه‌های تجدیدنظر، دادگاه عالی کشور، مراجع قضایی تخصصی، مراجع شبه قضایی و مراجع اجرای احکام هستند.

   تعریف ارکان رسیدگی قضایی

  ارکان رسیدگی قضایی به نهادهایی گفته می‌شود که صلاحیت رسیدگی به دعاوی و تخلفات را دارند و آراء آنها از نظر حقوقی نافذ است. این ارکان در نظام حقوقی ایران به دو دسته دادگاه‌ها و مراجع شبه قضایی تقسیم می‌شوند.

   انواع ارکان رسیدگی قضایی

  ارکان رسیدگی قضایی در ایران به دو دسته دادگاه‌ها و مراجع شبه قضایی تقسیم می‌شوند:

  دادگاه‌ها

  دادگاه‌ها مراجع اصلی رسیدگی به دعاوی و تخلفات هستند. دادگاه‌ها به دو دسته عمومی و تخصصی تقسیم می‌شوند:

   دادگاه‌های عمومی و انقلاب

  دادگاه‌های عمومی و انقلاب صلاحیت رسیدگی به کلیه دعاوی و تخلفات را دارند، مگر آنهایی که به موجب قانون به صلاحیت مراجع قضایی تخصصی یا مراجع شبه قضایی واگذار شده است.

  دادگاه‌های تجدیدنظر

  دادگاه‌های تجدیدنظر صلاحیت رسیدگی به تجدیدنظرخواهی از آراء دادگاه‌های بدوی را دارند.

   دادگاه عالی کشور

  دادگاه عالی کشور بالاترین مرجع قضایی کشور است و صلاحیت رسیدگی به فرجام‌خواهی از آراء دادگاه‌های تجدیدنظر و دیوان عدالت اداری را دارد.

  مراجع قضایی تخصصی

  مراجع قضایی تخصصی صلاحیت رسیدگی به دعاوی و تخلفات خاصی را دارند، مانند دادگاه‌های خانواده، دادگاه‌های کیفری، دادگاه‌های اقتصادی و دیوان عدالت اداری.

  مراجع شبه قضایی

  مراجع شبه قضایی نهادهایی هستند که صلاحیت رسیدگی به دعاوی و تخلفات را دارند، اما آراء آنها از نظر حقوقی نافذ نیست و قابل اجرا نیست، مگر اینکه توسط دادگاه تایید شود. نمونه‌هایی از مراجع شبه قضایی عبارتند از هیات‌های داوری و کمیسیون‌های حل اختلاف.

  ضمانت اجرای آراء مراجع قضایی

  ضمانت اجرای آراء مراجع قضایی به وسیله مراجع اجرای احکام مدنی و کیفری صورت می‌گیرد. مراجع اجرای احکام صلاحیت دارند آراء مراجع قضایی را به اجرا برسانند.

   اجرای احکام مدنی

  اجرای احکام مدنی به وسیله اداره اجرای احکام مدنی صورت می‌گیرد. اداره اجرای احکام مدنی صلاحیت دارد آراء مراجع قضایی مبنی بر پرداخت دین، تخلیه ملک و غیره را به اجرا بگذارد.

  اجرای احکام کیفری

  اجرای احکام کیفری به وسیله اداره اجرای احکام کیفری صورت می‌گیرد. اداره اجرای احکام کیفری صلاحیت دارد آراء مراجع قضایی مبنی بر مجازات متهمین را به اجرا بگذارد.

  نتیجه‌گیری

  ارکان رسیدگی قضایی در ایران نقش مهمی در حفظ عدالت و حقوق شهروندان ایفا می‌کنند. این ارکان صلاحیت رسیدگی به دعاوی و تخلفات را دارند و آراء آنها از نظر حقوقی نافذ است.

• روند محاکمه در ایران، مجموعه‌ای از مراحل و اقدامات قانونی است که از زمان ارتکاب جرم تا صدور حکم نهایی و اجرای آن صورت می‌گیرد. این روند، در قانون آیین دادرسی کیفری جمهوری اسلامی ایران، پیش‌بینی شده است.

  روند محاکمه در ایران، دارای دو مرحله اصلی است:

  1. مرحله تحقیقات مقدماتی: این مرحله، از زمان وقوع جرم تا صدور کیفرخواست یا قرار منع تعقیب آغاز می‌شود. در این مرحله، ضابطان دادگستری و مقام قضایی، به جمع‌آوری ادله و دلایل علیه متهم می‌پردازند.
  2. مرحله دادرسی: این مرحله، از زمان صدور کیفرخواست آغاز می‌شود و تا صدور حکم نهایی و اجرای آن ادامه می‌یابد. در این مرحله، دادگاه به رسیدگی به پرونده و صدور حکم می‌پردازد.

   

  

  مراحل روند محاکمه در ایران

  در ادامه، به بررسی گام به گام مراحل روند محاکمه در ایران خواهیم پرداخت:

  ۱. تشکیل پرونده

  با وقوع جرم، پرونده‌ای در مراجع قضایی تشکیل می‌شود. این پرونده می‌تواند توسط مأموران انتظامی، شکات، یا مقام قضایی تشکیل شود.

  ۲. تحقیقات مقدماتی

  پس از تشکیل پرونده، ضابطان دادگستری به تحقیق از متهم، شهود، و مطلعان می‌پردازند. همچنین، ادله و دلایل جرم را جمع‌آوری می‌کنند.

  ۳. صدور کیفرخواست یا قرار منع تعقیب

  پس از پایان تحقیقات مقدماتی، بازپرس کیفرخواست صادر می‌کند. کیفرخواست، تقاضای دادستان از دادگاه برای رسیدگی به پرونده و صدور حکم است. در صورتی که بازپرس تشخیص دهد که دلایل کافی برای جرم متهم وجود ندارد، قرار منع تعقیب صادر می‌کند.

  ۴. ارسال پرونده به دادگاه

  پس از صدور کیفرخواست، پرونده به دادگاه صالح برای رسیدگی ارسال می‌شود.

  ۵. تعیین وقت رسیدگی

  دادگاه، وقت رسیدگی به پرونده را تعیین و به طرفین دعوا ابلاغ می‌کند.

  ۶. برگزاری جلسه دادگاه

  در جلسه دادگاه، دادستان به قرائت کیفرخواست می‌پردازد. سپس، متهم و وکیل وی از خود دفاع می‌کنند. در صورت لزوم، شهود و مطلعان نیز در جلسه دادگاه حاضر شده و شهادت می‌دهند.

  ۷. صدور حکم

  پس از پایان رسیدگی، دادگاه حکم خود را صادر می‌کند. حکم دادگاه می‌تواند محکومیت متهم به مجازات قانونی، یا تبرئه وی باشد.

  ۸. اجرای حکم

  پس از صدور حکم، در صورت محکومیت متهم، حکم اجرا می‌شود.

  

  نکات مهم در خصوص روند محاکمه در ایران

  • متهم حق دارد در تمام مراحل روند محاکمه، از وکیل استفاده نماید.
  • دادگاه موظف است به متهم فرصت کافی برای دفاع از خود بدهد.
  • متهم حق دارد به حکم دادگاه اعتراض نماید.
  • در صورت نقض اصول دادرسی عادلانه، حکم دادگاه قابل نقض است.

  سؤال: روند محاکمه در ایران چقدر طول می‌کشد؟

  جواب: مدت زمان روند محاکمه در ایران، به عوامل مختلفی از جمله نوع جرم، پیچیدگی پرونده، و حجم کاری دادگاه‌ها بستگی دارد. با این حال، به طور کلی، روند محاکمه در ایران، از چند ماه تا چند سال طول می‌کشد.

  سؤال: در صورت محکومیت، چه مجازاتی برای متهم در نظر گرفته می‌شود؟

  جواب: مجازات متهم، بستگی به نوع جرمی که مرتکب شده است دارد. در قانون مجازات اسلامی ایران، برای انواع مختلف جرایم، مجازات‌های مختلفی در نظر گرفته شده است.

  وکیل پایه یک دادگستری | مشاوره حقوقی | تنظیم شکواییه | تنظیم لایحه | کانون وکلای دادگستری |